Gedrag

Ik heb al vaak verteld dat honden minder probleemgedrag zouden ontwikkelen als hun baasjes iets meer zouden weten over gedrag van honden. Dat daar het een en ander aan mankeert blijkt wel uit de vragen die mij regelmatig gesteld worden.

 

Als in de praktijk de ene hond de andere tijdens het vrije spel zijn wil oplegde, vonden altijd wel enkele cursisten dat dit niet kon, terwijl dit een natuurlijk gedrag is.

 

Probleemgedrag bij de hond heeft veel te maken met onze houding tegenover onze hond. We heb de kennis en ervaring, geleerd In de praktijk. De huidige generatie wil allemaal het wiel opnieuw uitvinden.

 

Ik wil u graag leren hoe u het beste met je hond om kunt gaan, zodat u tegelijkertijd vertrouwd raakt met de achtergronden van probleemgedrag, zodat u ook leert om probleemgedrag bij u hond kunt voorkomen, omdat probleemgedrag vaak onbewust is aangeleerd zonder het zelf in de gaten te hebben omdat de juist kennis ontbreekt.

 

We verwachten vaak dat onze hond wel zal begrijpen wat we bedoelen, zo als ouders omgaan met hun kinderen. En gaan er ook vanuit dat de hond wel zal meewerken.

 

Helaas moet u het anders zien en dat vooral in uw handelen tot uitdrukking brengen. Maar dat lukt echter alleen met voldoende kennis en begeleiding.

 

Als we als leek naar gedrag van een groep jonge honden kijken dan ziet het er nogal chaotisch uit. Het gedrag bij honden wordt volgens een bepaald plan uitgevoerd. Een plan wat in hun genen is vastgelegd, maar door ervaring en training iets bijgestuurd kan worden.

Hoe gedrag eruit ziet, is wat u ziet als de hond bezig is. Eigenlijk heel simpel, maar u moet goed leren kijken, en dat geleerd in de praktijklessen die u met u hond kunt volgen. Dat is nodig om het gedrag van u hond op de juiste manier te kunnen sturen.

 

Met de juiste aansturing kunt u zelf bepalen welk gedrag uw hond mag laten zien. Ik laat alle moeilijke theorie over kennis enzovoorts achterwegen. Het gaat er mij om u zoveel mogelijk praktische informatie te geven dat u zich met het opvoeden en heropvoeden van uw hond kunt beginnen.

 

Honden zijn instaat beelden te vormen, erfelijke informatie in hun hersencellen waar te nemingen en op te slaan. De hond vergelijkt steeds zijn ervaringen met wat hij ziet, hoort, ruikt, proeft en voelt. Dit gebeurt automatisch en daardoor wordt hij gemotiveerd tot een bepaald geschikt gedrag uit te voeren.  

 

U loopt door het park met uw hond, uw hond ruikt een konijn en wordt automatisch geprogrammeerd om achter het konijn aan te gaan, tenzij u het verhinderd door goed op te letten.We moeten de hond leren dat hij liever bij zijn baas blijft, als achter het konijn aan te gaan. Ik hoor u denken, ongelooflijk moeilijk, maar dat is het niet. Ik heb net verteld dat honden voor gepromoveerd zijn, ze willen graag doen wat de baas wil zien. Wij moeten de hond zodanig aansturen naar het gedag dat wij wensen. We zeggen dan dat de hond geconditioneerd is.

 

Wat is het doel van gedrag? Waarom doet hij dat? Wat wil hij daarmee bereiken? Het antwoord is simpel, hij doet dat om zich aan zijn omgeving aan te passen, of de omgeving aan zijn wensen aan te laten passen. Dat is voor hem de beste manier om te overleven, dat is de achtergrond van alle gedrag wat hij laat zien. 

 

U heeft uw hond zojuist brokken gegeven. Even later loopt u langs de bak waaruit hij staat te eten. U hond gromt, u denkt eigenlijk hij heeft gelijk omdat u het ook niet leuk vind als u bord tijden het eten weggehaald wordt. Maar u maakt nu een fout om de hond uw menselijke overweging toe te dichten, maar vervolgens hebt u zich in de ogen van de hond belachelijk gemaakt. Uw hond heeft geleerd dat hij de brokken kan verdedigen, hij is dus even de baas geworden. Hij heeft het voer behouden en een hogere plaats in de rangorden gekregen. Hij heeft geleerd dat hij dat onder andere omstandigheden ook de baas kan worden. U begrijpt dat hieruit probleemgedrag kan ontstaan.

 

Gedragseigenschappen worden bepaald door twee factoren: erfelijk factoren en omgevingsinvloeden. Erfelijke factoren (aangeboren) kunt u niet veranderen. Het aangeleerde deel is veranderbaar, het erfelijke deel tot op een bepaalde hoogte. Dat betekend in de praktijk dat we soms met de hond de strijd moeten aangaan en deze ook winnen. Heel simpel gezegd, de hond doet iets als het goed bevalt herhaalt hij dat, als het slecht bevalt, vermijd hij dat. 

 

Als er op goedgedrag geen beloning komt, dooft het aangeleerde gedrag uit. Dat betekend dan meestal dat probleemgedrag weer terug komt. Opvoeden van de hond duurt eigenlijk zijn heel leven, omdat een hond geen morele normen kent. Hij zal het ons niet naar zijn zin proberen te maken, nee zijn eigen welzijn telt. Begrijpelijk is de motivatie voor een beloningsbrokje groter dan alleen met woorden. Sterker is de motivatie als de beloning uit worst bestaat. Belangrijk bij belonen is dat u maar een of twee keer beloond op de tien keer dat u zou kunnen belonen. 

 

Honden leren vooral te onthouden of een bepaalde reactie ze iets in het voor of nadeel oplevert. In de praktijk mag er niet meer dan een seconde tussen de reactie van de hond en onze beloning of bestraffing verlopen. Of je beloond of bestraft hangt er uiteraard vanaf of het door de hond vertoonde gedrag gewenst is of ongewenst is. Consequent zijn in het handelen; wat mag, is voor valtijd, wat niet mag, mag nooit. Op deze regel is nooit een uitzondering mogelijk. Uit proeven blijkt (Skinner) dat een dier feilloos weet wat een positieve of negatieve resultaat is en gebruikt die informatie om zich te kunnen handhaven.

 

Als u wilt dat uw hond niet tegen u opspringt bij het begroeten en hem steeds bestraft, op die enkele keer na, dan verdwijnt het opspringen niet. Omdat het uitblijven van de verwachte straf als beloning voelt.   

 

Vaak heeft de baas niet in de gaten dat er zo’n leerproces gaande is. Maar de hond wel, want voor hem telt alleen het effect. Er zijn veel verschillende modieuze ontwikkelingen op dit gebied. Deze methoden worden vaak gebracht  als vernieuwend, hoewel dat de waarden daarvan wetenschappelijk niet is aangetoond. Meestal gaat het om het zelfde alleen in een iets ander jasje (conditioneringsmethodieken) waar meestal goed mee te verdienen is.

 

Vaak ontstaat er misverstand tussen baas en hond. (miscommunicatie) Hoe komt dat? Omdat mensen vaak hun eigen communicatie methoden toepassen als de hond iets willen aanleren. En omgekeerd, wij beoordelen  hondengedrag vaak als mensengedrag, omdat mensen nooit hebben geleerd hoe je met honden moet communiceren. Alleen als u zich verdiept in de taal van de hond, dan kun je leren hoe je als mens met de hond moet communiceren. Daarbij boots u de communicatieregels tussen u hond zo na, dat de hond u kan begrijpen. Natuurlijk gaat nu niet bijten en grommen om u voor de hond verstaanbaar te maken. 

 

Of honden denken is voor zover ik weet nog geen wetenschappelijk studie geweest. We weten wel dat de hond niet in woorden denkt, en dat afweging op een ander manier tot stand komt. Vermoedelijk wordt uit het geheugen informatie gehaald, die aangeeft dat doen wat hij wilde doen hem straf op leverd (want we hebben hem vermoedelijk onder vergelijkbare omstandigheden gestraft, en u zou het weer kunnen doen). Hij weegt dus  de te verwachten straf af tegen het plezier dat  het stelen hem vermoedelijk zal opleveren. En neemt terwijl hij al een klein eindje op weg was, de beslissing; toch maar niet doen! Hij neemt zijn beslissing op basis van de informatie uit het geheugen en uit waarnemingen die vlak voor het beslismoment worden gedaan. Honden kunnen niet de hele situatie waarin ze zich bevinden, overdenken en een strategie ontwikkelen waarin ze allerlei gebeurtenissen voorzien die verder in de toekomst liggen. 

 

Als wij als baas het welzijn van onze hond willen  bevorderen, moeten we gewenst gedrag altijd goedkeuren en ongewenst gedrag altijd afkeuren. Dan zijn wij voor de hond consequent bezig, zijn we dat niet, dan zal dat gevolgen hebben en de hond onbeheersbaar worden. 

 

Bij het voorspellen kunt u denken aan de hond die in huis geplast heeft terwijl u afwezig was. Hij is ontspannen zolang u afwezig bent, omdat hij weet dat er nooit straf volgt zolang hij alleen is. Maar zodra u binnen komt, kan hij uw gedrag voorspellen. Daarom probeert hij met een onderworpen houding u gedrag te kalmeren. Dat is iets heel anders dan onschuldig kijken, zoals vaak wordt gedacht. Want als hij echt schuldbewust was, zou hij niet binnen geplast hebben. Maar op dat idee kan hij niet komen. Honden kennen geen schuldgevoel, bij honden ook geen beginsel van naastenliefde, alles draai om zelf te overleven, zelf te winnen. Daarbij is zijn alle beschikbare methoden geoorloofd! 

 

Als u opstaat en naar de deur loopt begint uw hond actief te worden en maakt drukke bewegingen. Hij verwacht met u mee te kunnen en dat is een prettig vooruitzicht. Hij is op uw handelingen geconditioneerd, zoals honden ook zijn geconditioneerd op de deurbel. Uw hond kan dus voorspellen wat er gebeurt, omdat hij de volgorden van gebeurtenissen uit ervaring kent. Is

 

Probleemgedrag of ongewenst gedrag is gedrag dat voor de hond normaal is, maar voor de eigenaar abnormaal is. Voorbeeld is blaffen. Blaffen hoort bij de hond (is normaal), maar als de hond onophoudelijk blaft is dat voor de baas niet uit te houden. Eigenlijk gaat het om normaal gedrag waar de baas niet meer tegen kan, en dat het voor de baas een probleem wordt. Een hond met ongewenst gedrag zadelt zijn baas met een probleem op, waarop die geen antwoord heeft.  

 

Vaak schrijft de dierenarts medicijnen voor om het probleem voor de baas beheersbaar te maken. Het probleem moet altijd gezocht worden in de manier waarop de baas met zijn hond omgaat. Probleemgedrag kun je vaak oplossen door uit te zoeken samen met de baas hoe het gedrag is ontstaan. Daarop wordt vaak de training gericht. Als honden samen zijn zonder baas zijn er nooit gevechten. Met de baas in de buurt wel, omdat die dan iets doen wat het vechten van de honden uitlokt.

 

Het is de baas die het gedrag van zijn hond vormt. Dat gebeurt op elk moment dat hij  zich met de hond bemoeit, of dat de hond zich met hem bemoeit. Het gebeurt bewust of onbewust, bedoeld of onbedoeld, maar vaker onbewust en onbedoeld dan dat de baas denkt. Het gebeurt ook als u zich niet realiseert dat het gebeurt. Als u niet bewust en met een bepaald doel voor ogen bezig bent het gedrag van uw hond vorm te geven, is het eindresultaat een ongehoorzame hond. Want de hond heeft wel een doel voor ogen en probeert dat te bereiken. Het gevolg dat er een gedrag ontstaat dat alleen de hond wenst, en dat dus voor de eigenaar een probleem gaat worden. De hond zal op latere leeftijd zijn gedrag gaan vertonen. Aangeleerd gedrag, maar de baas heeft het tijdens leerproces niet opgemerkt.    

 

Er zijn twee baasjes, de hond van de eerste baas heet Rakker, de hond van de tweede baas heet Puk. De baas van Rakker geeft de hond veel aandacht als hij thuis is, de baas van Puk weinig. Het zal duidelijk zijn dat er wat aandacht betreft voor Rakker een groter verschil is tussen aan en afwezigheid van de baas dan voor Puk. En dat Rakker weet wat hem te wachten staat als zijn baas weggaat, begint hij te protesteren. Maar voor Puk veranderd er dan niet zoveel. Hebt u een hond als Rakker, dan kunt u het verschil tussen uit en thuis verkleinen door de hond minder aandacht te geven als u thuis bent. Het gaat er alleen om dat de hond niet krijgt waar hij om vraagt. De baas moet de leiding hebben, altijd.  

 

Uw hond is ontsnapt en rent weg naar andere honden. Ga dan niet als een gek achter u hond aan rennen, roepen, schreeuwen enz. Loop in plaats daarvan rustig naar de honden toe en overweeg hoe u de zaak het beste kunt aanpakken. In de buurt van uw hond kunt u weer controle over hem krijgen. U geeft de hond pas een opdracht als er een goede kans is dat hij die opvolgt. Ook onder deze omstandigheden moet u in de eerste plaats uw zin krijgen, zorgen / leren dat u wint, dat u effectief bent. Het doet er dan niet toe hoe u dat bereikt. Vervolgens kunt u aldoende leren die regels beter in de vingers te krijgen door beter op te letten of u alles precies volgens de regels hebt gedaan.  

 

Vergeet niet dat u de roedelleider bent, dat mag u nooit uit het oog verliezen.Onthoud dat elke actie of reactie van u in de richting van de hond, ook als dat onbewust of onbedoeld gebeurt, vormend werkt op zijn gedrag. Want het leren gaat bij de hond altijd door. Daarom moet u zich bij alles wat u met de hond doet, afvragen of het helpt zijn gedrag in de juiste richting te sturen of niet.

 

Als u ingaat op het verzoek van uw hond om aandacht, heeft hij de leiding. Dat stimuleert hem om ook naar andere omstandigheden te zoeken waarin hij de leiding heeft. En zo raakt u verder van huis. Maar als u vastbesloten bent de strijd met de hond te winnen, lukt het vrijwel om zijn gedrag naar uw hand te zetten. 

 

Als er sprake is van probleemgedag, kun je dat met een gehoorzaamheidscursus niet oplossen. Dan is meer praktijkervaring vereist, want er moet worden nagegaan wat de oorzaak van dat probleemgedrag is, en vervolgens moet daar de training op aangepast worden. 

 

De wereld van de hondentraining heeft de hond corrigeren in de ban gedaan. Ook omdat men vaak niet weet hou daar mee om te gegaan. Soms is het nodig om indruk te maken op de hond. Het trefwoord is ‘slim’ en niet ‘sterk’.